Huyện Văn Quan là một vùng đất có nền dân ca mang đậm chất dân tộc và độc đáo, gồm các làn điệu sli, then, lượn, quan làng, cỏ lảu. Đây là một trong những tiềm năng có thể khai thác thành sản phẩm du lịch. Chính vì lẽ đó, bảo tồn và phát huy giá trị dân ca là một trong những nhiệm vụ cần thiết, vừa góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc; vừa tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.
Huyện Văn Quan bảo tồn và phát huy giá trị dân ca gắn với phát triển du lịch tại rừng hồi xã An Sơn.
Để bảo tồn và phát huy giá trị dân ca, huyện Văn Quan đã chỉ đạo duy trì hoạt động và nhân rộng các câu lạc bộ văn nghệ dân ca trên địa bàn, tổ chức các chương trình liên hoan, hội thi, hội diễn dân ca. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm và khơi dậy lòng tự hào của người dân, nhất là thế hệ trẻ, trong việc bảo vệ, phục dựng và phát huy giá trị dân ca. Xây dựng các sản phẩm văn hóa nghệ thuật đặc trưng gắn với phát triển du lịch.
Thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, huyện Văn Quan đã triển khai hỗ trợ cho Nghệ nhân để tổ chức các lớp truyền dạy làn điệu dân ca. Năm 2024, huyện tổ chức được 5 lớp truyền dạy hát then đàn tính tại các xã, thị trấn và phối hợp với Trung tâm Văn hoá, Nghệ thuật tỉnh tổ chức được 3 lớp truyền dạy văn hóa phi vật thể tại xã Yên Phúc, Trấn Ninh, Tân Đoàn. Bên cạnh đó, một số trường học như Trường THPT Lương Văn Tri, Trường PTDT nội trú THCS huyện Văn Quan cũng đã đưa hoạt động truyền dạy hát then vào nội dung sinh hoạt ngoại khóa thu hút đông đảo học sinh tham gia.
Trường PTDT nội trú THCS huyện Văn Quan truyền dạy hát then cho học sinh.
Cùng với quan tâm công tác truyền dạy, lưu giữ các làn điệu dân ca, Huyện đã triển khai thành lập các Câu lạc bộ văn nghệ thôn, phố, đến nay toàn huyện có 19 Câu lạc bộ văn nghệ cấp xã và 60 Câu lạc bộ văn nghệ thôn, phố. Thực hiện các tiểu dự án thuộc Dự án số 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại các huyện trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, huyện Văn Quan đã hỗ trợ hoạt động cho 12 câu lạc bộ, đội văn nghệ các xã Liên Hội, Tri Lễ, Hoà Bình, Tú Xuyên, Hữu Lễ, Bình Phúc, Yên Phúc, Khánh Khê, Lương Năng, Điềm He, Tràng Phái và Thị trấn Văn Quan, với tổng kinh phí 432 triệu đồng (mỗi câu lạc bộ 36 triệu đồng), giao UBND các xã làm chủ đầu tư để mua sắm phù hợp với tình hình thực tế của Câu lạc bộ, chủ yếu hỗ trợ trang bị về: trang phục truyền thống, đạo cụ dân tộc, các trang thiết bị phục vụ cho hoạt động của câu lạc bộ. Trong năm 2024, Huyện phối hợp với Trung tâm Văn hoá Nghệ thuật tỉnh Lạng Sơn thành lập được thêm Câu lạc bộ sinh hoạt văn hoá dân gian dân tộc Tày, Nùng tại xã Yên Phúc, Tân Đoàn, và tổ chức các lớp truyền dạy văn hoá phi vật thể (hát then, sli, lượn, múa chầu).
CLB Booc Vẻn thị trấn Văn Quan tập luyện hát then.
Qua đó, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các Câu lạc bộ, đội văn nghệ quần chúng tại thôn, phố. Góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, nhân rộng thêm các câu lạc bộ, phát huy hơn nữa vai trò, hiệu quả hoạt động của câu lạc bộ ở cơ sở, thúc đẩy phong trào văn hoá, văn nghệ tại địa phương.
Có thể nói, việc giữ gìn, phổ biến, trao truyền và phát huy những giá trị đặc sắc về dân ca trên địa bàn huyện, đã góp phần nâng cao nhận thức và lòng tự hào của người dân trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống dân tộc. Hy vọng rằng, trong tương lai, các làn điệu dân ca của dân tộc Tày, Nùng huyện Văn Quan sẽ trở thành loại hình sản phẩm văn hóa đặc thù, phục vụ mục tiêu phát triển du lịch trong cộng đồng của địa phương./.
HOÀNG HIỀN - XUÂN TÙNG
Trung tâm VHTT và TT Văn Quan
